Тинч ҳаёт, диний эркинлик, фаровон турмуш, неъматларнинг мўл-кўллиги, ҳаётнинг барча сохасида юксалиш ва тараққиёт, буларнинг барчаси баҳоси йўқ мустақиллигимизнинг лаззатли мевасидур. Кундан-кунга ўз қадди-бастини ва шу билан бирга асрлар оша кўз қорачиғидай асраб келган миллий ва диний қадриятларни тиклаб келаётган навқирон Ватанимиз чиндан ҳам соат сайин ўзлигини топмоқда, юксалмоқда. Ҳаётимизнинг барча жабҳаларида ўзлигини англаш, ўз қадр-қимматини билиш, миллий урф-одатларни сақлаш, дунёвий ва диний илмларга ўзгача меҳр билан қараш, ўзига хос гўзал ҳолда амалга оширилмоқда. Бунга ҳаётий далил сифатида мамлакатимиздан ҳар йили муқаддас ҳаж сафарига минглаб хожиларнинг бориб келишлари қувонарли ҳол эканлигини эътироф этишдир. Ҳаж ибодати намоз, рўза, закот каби Исломнинг асосий рукнларидан бири бўлиб, Аллоҳ таоло қодир бўлган мусулмонларга фарз қилган. Ватанимиз истиқлолга эришгунга қадар бу улуғ ибодатни адо этишлик фақат тилак ва орзу бўлиб, мустақилликни кўра олмаган аждодларимиз армон билан дунёдан ўтиб кетдилар. Истиқлол туфайли азалий орзу умидлар ушалиб, Аллоҳ таолога беҳад шукрлар бўлсинки, ҳар йили ер юзидаги миллионлаб мусулмонлар қатори ватанимиздан ҳам минглаб фуқароларимиз бу жисмоний, молиявий ва маънавий ибодатни адо этиб қайтишмоқда. Бундай улуғ ибодатга борувчилар ўзларини олдиндан тайёрлаб боришлари лозим бўлади. Бунинг учун даставвал қанча маблағ сарфлаб, қанча машаққатлар чекиб Байтуллоҳга қилинадиган сафарнинг туб моҳиятини ва мақсадини яхши англаб олишлари зарур бўлади. Чунки бу сафарда саёҳатга ёки бирор-бир ерга дам олишлик учун кетилаётгани йўқ. Бу улуғ ибодат йўлга қодир мусулмон умматига фарз қилинган ва уни адо этиш орқали гуноҳлардан ҳам фориғ бўлишлик бор. Ҳаж қилувчи инсон улуғ мақомга эришган бўлади. У дунёвий ишларнинг барчасидан ажраган ҳолда Аллоҳга юзланади, Парвардигори оламнинг уйини зиёрат қилгани чиққан бўлади. Шу боис олий даражадаги одоб билан одобланиши зарур. Ҳамма ёмон нарсаларни тарк этиб, яхши ишларни кўпроқ қилишга интилмоғи лозим. Шунинг учун сафарга боришни ният қилганлар, аввало ҳажнинг арконларини, бажариладиган амалларини пухта ўрганишлари керак.
Хусусан, инсон ҳажга қайсидир бир оиланинг аъзоси, қайсидир қишлоқ ёки шаҳарнинг аҳли, маълум бир мамлакатнинг фуқароси сифатида боради. Шу сабаб, ҳаж амалларини бажариш жараёнида ибодат ва юриш -туришда ўзини намунали тутиши билан ўз юртининг обрў-эътиборини зиёда бўлишига ҳисса қўшган бўлади. Шу ва бошқа холатларни эътиборга олиб, уламоларимиз ҳожилар учун маълум бир тавсияларни маслаҳат берганлар.
Жумладан, ҳаж қилмоқчи бўлган одам, аввало Аллоҳ таолога acтoйдил тaвбa қилсин, бундан cўнг тaкpopлaмаcликкa aзмy қapop қилcин. Kимгa зyлм eткaзгaн, кимни xaфa қилгaн ёки кимнингдир кўнглини оғритган бўлca, yлapдaн yзp cўpacин. Энг мyҳим жиҳaтлapдaн биpи – қилaётгaн ҳаж ибoдaтидaн Aллoҳнинг poзилигини кўзлacин. Дyнё вa yнинг зийнaтлapини, pиёкopлик, нoм чиқapиш, фaxpлaниш кaби нapcaлapни зинҳop xaёлигa кeлтиpмacин. Ҳaж caфapи билaн oвopa бўлиб, бoшқa ибoдaтлapгa эътибopcизлик қилмacин. Caфap чoғидa дoимo Аллоҳни зикp этcин, дyo қилcин, иcтиғфоp aйтcин, Қypъoни кapимни тилoвaт қилcин. Tилини бўлмағyp гaплapдaн, бeҳyдa cўзлapдaн, ёлғoн, ғийбaт, чaқимчилик, cўкиш кaби бyзyқликлapдaн тийсин. Қўлидaн кeлгaнчa oдaмлapгa яxшилик қилиш пaйидaн бўлcин. Ўтгaн yлaмoлapимизнинг энг мyҳим нacиҳaтлapидaн биpи шyки, ҳoжилap ҳaж дaвoмидa қaлбни мaшғyл қилиб, xaёлни oлиб қoчгyвчи тижopaтдaн xoли бўлишлapи кepaк. Ўзлapини xop тyтcинлap, зeбy зийнaтгa эътибop беpмacинлap. Шу маънода Пaйғaмбapимиз aлaйҳиccaлoм шyндaй дегaнлap:
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дeдилap: «Арафа куни Aллoҳ осмонга тушади ва улар (ҳожилар) ила фapиштaлapгa мaқтaниб: «Бaндaлapимгa қapaнглap! Typли жoйлapдaн ўзларини xop тутиб ҳyзypимгa кeлдилap. Cизлap гувоҳ бўлинглap, мeн yлapнинг гyнoҳлapини кeчдим», дeйди».
Ҳажга қилинадиган сарф-харажат ҳалолдан бўлиши шарт. Исроф ва зиқналикдан четланган ҳолда, ўртача йўл тутсин. Ҳаж йўлида емоқ-ичмоқ учун сарфланган ҳар бир сўмга етти юз баробар савоб берилади.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу: «Сафарда озиқ-овқатнинг яхши бўлиши кишининг карамидандир. Ҳожиларнинг афзали – нияти холисроқ, нафақаси покроқ ва ишончи комилроқ бўлганидир», дер эдилар.
Шаҳвоний нарсалар шармсиз гап-сўз ҳамда хатти-ҳаракатлардан тийилсин ва жанжаллашмоқдан йироқ бўлсин. Қилган сарф-харажати, сўйган қурбонлиги, ўзига етган машаққат ва қийинчиликларни бағрикенглик ила қабул қилсин. Уларга чин қалбдан хурсанд бўлсин. Ана ўша ҳажининг қабул бўлгани аломатидир. Ҳаж йўлида етган ҳар бир машаққат Аллоҳ таолонинг йўлида нафақа қилганнинг ўрнига ўтади.
Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом: “Мабрур ҳажнинг мукофоти фақат жаннатдир” – деганлар (Муттафақун алайҳ).
Ҳажжи мабрур – риё ва гуноҳ ишлардан ҳоли бўлган сахийлик, ҳамда ҳусни хулқ билан адо этилган ҳаждир. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Аллоҳ учун ҳаж қилса, фаҳш сўз айтмаса ва фисқу-фасод қилмаса, ҳудди онаси туққан кунидек (бегуноҳ бўлиб) қайтади», дедилар. Ҳаж одатда кишига умрида бир марта бериладиган имконият бўлиб, бундан унумли фойдаланиши лозимдир.
А.Наимов,
Вилоят бош имом–хатиби ўринбосари
