Ислом динининг асосий қоидаларидан бири, модомики банда тирик экан, унга тавба эшиклари ёпилмаслигидир. Тавба қилиш мўмин-мусулмонликнинг энг асосий амалларидан ва кўринишларидан биридир. Зотан, буни Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло буюрган:
«Эй, имон келтирганлар! Аллоҳга холис тавба ила тавба қилинглар. Шояд Роббингиз сизлардан ёмонликларингизга каффорат қилса ва сизларни остларидан анҳорлар оқиб турадиган жаннатга киритса…» (Таҳрим, 8).
Бошқа бир оятда: «Ва Парвардигорингизга истиғфор айтинглар ва унга тавба қилинглар! Зотан, Роббим ўта раҳмли ва ниҳоятда меҳрлидир» (Ҳуд, 90).
Сарвари Олам, барча пайғамбарларнинг афзали бўлган Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллоллоҳу алайҳи васаллам ўтган ва келажак гуноҳлари кечирилган бўлишига қарамасдан, ҳар куни тавба қилар эдилар.
Бу ҳақда У зот ўзлари марҳамат қилиб: “Эй, инсонлар! Аллоҳга тавба қилинглар! Унга истиғфор айтинглар! Зеро, мен бир кунда юз марта тавба қиламан” (Имом Бухорий ривояти).
Имом Табароний ривоят қилган ҳадисда айтилишича Абу Фарва Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб:
– Айтинг-чи, бир одам ҳамма гуноҳларни қилган бўлса, каттаю кичигини қўймаган бўлса, тавба қилса бўладими? – деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
– Исломга кирдингми?! – дедилар. У:
– Ҳа! – деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
– Яхшиликларни қилавер. Ёмонликларни тарк эт. Аллоҳ сенга ҳаммасини яхшилик қилиб беради, – дедилар. У:
– Алдамчиликларим-у фожирликларимни ҳамми?! – деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
– Ҳа! – дедилар.
У такбир айтиб («Аллоҳу Акбар!!!» деб), қайтиб кетди. Кўздан кўринмай қолгунча такбири эшитилиб турди». Лекин бундай ҳолга эришиш учун тавба ҳақиқий бўлиши зарур. Шунинг учун ҳам бу ҳақиқат келаси оятда яна бир бор таъкидланмоқда:
“Ким тавба қилиб, солиҳ амал қилса, у, албатта, Аллоҳга (ҳақиқий) қайтиш ила қайтадир” (Фурқон, 71).
Тавба қилиш гуноҳга афсус-надомат чекиш билан бошланади. Сўнгра ўша гуноҳни қайтармасликка дилда қаттиқ аҳд қилинади. Кейин бу аҳд дилда тасдиқланади. Тавбанинг ҳақиқий ёки сохта экани унинг эълонидан кейинги амалдан билинади. Агар эълондан кейинги амал солиҳ – яхши бўлса, тавба ҳақиқий, ёмон бўлса, тавба сохта бўлади. Чунки гуноҳ ҳам фақат ният эмас, балки қилинган амалдир. Шунинг учун тавба ҳам амалсиз бўлмайди.
Интернет манбаларидан фойдаланган ҳолда
Фарғона тумани “Қалбичин ота” масжиди имом-хатиби
Абдулҳақ Абдулазизов тайёрлади