04.03.2020 йил санасида жойланди
Бир қишлоқда ёлғиз қария яшаган экан. У жуда камбағал бўлса-да, бисотидаги яккаю ягона чопқир отига ҳатто подшоҳлар ҳам ҳавас қилишар экан. Оти учун жуда кўп пул таклиф қилишса ҳам у сотмас экан. Қария: “Бу менга нафақат от, балки дўстдир. Дўстни қандай сотаман?”, – дер экан.
Бир куни эрта тонгда от боғланган жойидан ғойиб бўлди. Бутун маҳалла йиғилиб қарияни тергай бошлашди: “Эҳ, аҳмоқ қария, – дейишарди унга. – Отни бир куни ўғирлаб кетишларини билардик. Сотганингда яхши эмасмиди? Қандай ҳам нотаволик бу!”
Шунда қария: “Отимни ўғирлашдими ёки ўзи кетдими, билмайман. Бу воқеа ҳам омад ёки омадсизлик экани ҳаммамизга қоронғу. Оқибати Аллоҳга аён”, – деди.
Халойиқ унинг устидан кулиб тарқалди. Қишлоқ аҳли қарияни аввалдан сал соддароқ деган фикрда эдилар.
Бироқ ўн беш кун ўтиб кутилмаганда от қайтиб келди. Қайтиб келганда ҳам ўзи билан бирга тўртта тойни эргаштириб келди. Одамлар яна тўпланиб: “Эй, қария сен ҳақ экансан, бу омадсизлик эмас, бахт экан”, дейишди. Қария яна: “Отим йўқолганди, яна пайдо бўлди. Бу бахт ёки бахтсизликлигини ҳеч қайсимиз билмаймиз. Сиз гапдаги биргина сўзни ўқиб, бутун китобнинг мазмунини била олмайсиз-ку!”, деди. Лекин одамлар яна “Қария ноҳақ, ахир унинг отлари кўпайди-ку”, деб ўйладилар.
Қариянинг ёлғиз ўғли тойларни минишга ўргата туриб, отдан йиқилди ва оёғи синди. Халқ: “Ана омадсизлик! Сенинг ёлғиз ўғлинг оёғи синиб, бетоб бўлди. Ундан кўра отни сотганингда ҳеч бўлмаганда, пуллик бўлиб қолардинг”, дейишди.
Бу сафар ҳам қария уларга қараб: “Сизлар ҳукм чиқаришга шошилманглар. Мен ўғлимнинг оёғи синганини биламан, аммо бунинг ҳам омад ёки омадсизлигини Аллоҳдан бошқаси билмайди”, деди.
Орадан бир неча кун ўтиб, мамлакатда уруш бошланди-ю барча ёшларни урушга олиб кетила бошлади. Фақат қариянинг ўғли оёғи сабабли урушга бормади. Халойиқ урушда мағлуб бўлганлари ва кўпчилик урушга кетганлар ҳалок бўлганларини кўриб, қария ҳузурига келдилар ва йиғлаб: “Сен ҳақ экансан, ўғлингнинг чўлоқлиги бахт экан. Мана у сен билан бирга, бизларнинг болаларимиз энди ҳечам қайтмайдилар”, дейишди.
Қария яна ўша гапларини такрорлади: “Сизларга шунча гапларим бекор бўлган кўринади. Ҳеч ким бир воқеанинг ортидан яхшиси ёки ёмони келишини билмайди”, дея яна уларга насиҳат қилди.
Шошилиб ҳукм чиқариш онгнинг қотиб қолишидан дарак. Бир ҳодисанинг ортидан бошқаси келади, бир қисм тугаб бошқаси бошланади, бир эшик ёпилиб, бошқаси очилади. Сиз бир чўққига чиқсангиз, ундан-да баландроғи кўринади. Ҳар бир ишдан яхшилик, хикмат изламоқ даркор. Шундай экан, бошига яхшилик ёки мусибат келган ҳар қандай мўмин киши ундан ҳикмат излашга ошиқиши бу унинг заифлиги эмас, балки ахлоқи гўзаллигининг аломатидир.
Турсунали ЭРБЎТАЕВ,
Қўштепа тумани “Мўйи Муборак” масжиди имом-хатиби