Хуросоннинг эски (нуроний, қария) аёлларидан ва улуғ орифларидан бири эди. Боязид Бистомий (қ.с.) бу аёлни бениҳоя мақтаган. Зуннуни Мисрий ҳам ундан баъзи масалаларни сўраган (ва олган жавобларидан кўнгли тўлган, ҳурмати яна ҳам ошган).
Фотимаи Нишопурийя Маккаи Мукаррамада мужовир эди. Байтул Умра учун Маккага келаётиб ҳ. 203 (м. 818) йилда йўлда вафот қилган.
Бир кун у Зуннун Мисрийга бир ҳадя юборди. Зуннун ҳазрат:
– Аёллардан бир нарса қабул қилишда зиллат (хорлик) ва қусур (камчилик) бор, – деб у ҳадяни олмади. Шунда Фотима шундай деди:
– энг буюк сўфийлар берган билан олган орасида восита кўрмаслар, берган Аллоҳ(нинг бандалари)га (Унинг розилиги йўлида) берур, олувчи эса (буни у бандадан эмас, балки) Аллоҳдан (келган бир неъмат ўлароқ) олур.
Боязид Бистомий айтибдурки: “Мен ҳаётим мобайнида ҳақиқий бир эр ва ҳақиқий бир хотин кўрдим, у аёл эса Нишопурлик Фотимадир. Унга қайси мақомдан сўз очсам, унинг бу мақомларни аниқ-тиниқ билганига гувоҳ бўлдим”.
Машойихи киромлардан бири Зуннун Мисрийдан сўради:
– Бу тоифа орасида кимни энг буюк деб биласиз?
– Маккада Фотимаи Нишопурийя деган бир аёл бор. Мен ҳавас қиладиган даражада ва менга кўп маъқул бир суратда Қуръони каримни тафсир қилар эди.
Фотимаи Нишопурийя бундай деган: “Аллоҳ таолони мушоҳадага мувофиқ танимаган кимса ҳар мақомга йўрғалаб, кўб, фойдасизгаплар гапирар. Мушоҳадали кимсани эса Ҳақ таоло тилсиз (камгап) қилар, у доимо ихлос ва Ҳақдан ҳаё қилган ҳолда бўлур”.
“Бугун дуруст (солиҳ инсонлар) ва тақво аҳли шундай бир даражадирки, тўлқинлар ичида ғарқ бўлмаслик учун зўрға имкон топиб, чирпиниб турибди, бу ҳолдан қутилмоқ учун улар Парвардигорига дуолар қилмоқда”.
“Ҳақ субҳонаҳу ва таолонинг мушоҳада мартабасига етишай деб амал қилган киши ориф (ҳақшунос)дир; Аллоҳ мени кўриб турибди, деб амал қилувчи киши эса ихлос соҳибидир”.
“Солиҳа аёллар” китобидан