Савол: Ассалому алайкум!
— Баъзи одамларда «Жума куни арвоҳлар ҳаж сафарига кетади, шу учун намозлардан кейин тиловат қилинмайди. Агар тиловат қилинса савоби дастурхон бўлиб боради ва арвоҳлар Ҳаж сафарига бора олишмайди» деган тушунча пайдо бўлган. Илтимос шунга бирор раддия берсангизлар!
Жавоб: Ва алайкум ассалом!
— Ўлганлар ҳаж сафарига бормайди. Инсон вафот этиши билан унинг амали тўхтайди. Қабр у учун жаннатнинг бир боғчаси ёки дўзахнинг бир чоҳи (Аллоҳ асрасин) бўлади. У тирикларнинг дуо, садақа ва солиҳ амалларидан манфаат топиши, роҳатланиши бор. Ўзининг тириклик вақтида қилиб кетган садақаи-жорияларидан ҳам тўхтовсиз савоблар бориб туради. Руҳлар ҳақидаги илм — ғайб илми саналади. Бу ҳақдаги маълумотларни Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифларда зикр қилинганидан нарига ўтилмайди, акс ҳолда саволда сўралгани каби турли асоссиз ва бузуқ ақидалар шакилланиб қолади.
Руҳлар тўғрисида бизгача етиб келган ҳадиси шарифлардан умумий хулоса қуйидагича: Қабрлари бир-биридан узоқ ёки яқин бўлишидан қатъий назар, маййитларнинг руҳлари ўзаро зиёратлашиб турадилар. Бу хусусда ҳадислар ворид бўлган. Тирикларнинг қилиб юрган яхши-ёмон ишлари вафот этган яқинларига кўрсатиб турилади. Тирикларнинг қилаётган амаллари Аллоҳ таолога фаришталар орқали душанба ва пайшанба куни, пайғамбарларга жума куни кўрсатилади.
Дафн этилган марҳум ва марҳумаларнинг руҳлари жасадлари билан алоқадордир. Уларнинг ўзаро боғлиқлиги уйқудаги одамнинг руҳи билан бўладиган алоқасидан ҳам кучлироқдир. Мўминларнинг ҳам, кофирларнинг ҳам руҳлари жасадлари ҳузурида, қабристон ҳудудида бўлиб туришлари тўғрисида ривоятлар бор. Шунингдек, баъзи солиҳ кишиларга марҳумларнинг вафот этганларидан кейинги кечирган ҳолатлари аён қилинган. Валлоҳу аълам.
ЎМИ Фатво ҳайъати
