Дуо – ибодатнинг мағизи. У орқали бандалар Яратганга дунё ва охиратнинг саодатини сўраб муножот қиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Дуо – мўминнинг ислоҳи, диннинг устуни, еру осмоннинг нуридир” (Ҳоким ривояти). Шундай экан, дуо қилишнинг ўзига яраша одоблари бор:
Мақталган ва афзал кўрилган вақтни танлаш. Бу ҳақида уламоларимиз бир қанча фазилатли вақтларни зикр қилиб ўтишган. Бунга Рамазон ойи, Қадр кечаси, Арафот куни, жума кечаси, жума намози вақти, туннинг сўнги учинчи қисми, азон айтилиш маҳали, азон ва иқомат оралиғи, намозлардан сўнг, тиловати Қуръон ва унинг хатмидан сўнг ҳамда Замзам сувини ичиш пайти киради.
Қибла тарафга юзланиш ва қўлларини баландроқ кўтариб дуо қилиш.
Паст овозда ёки хуфёна дуо қилиш. Аллоҳ таоло Қуръонда: “Роббингизга зорланиб ва хуфёна (овозсиз) дуо қилингиз! Зеро, У (дуода ва бошқада) ҳаддан ошувчиларни ёқтирмайди” (Аъроф,55) деб амр қилган.
Рағбат, кўрқув, хушуъ ва ўзининг ожизлигини изҳор қилмоқ. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади: “…Дарҳақиқат, улар (мазкур пайғамбарлар) яхши ишларни қилишга шошилар ва Бизга рағбат ва қўрқув билан дуо қилар эдилар ҳамда Бизга (барча буйруқларимизга) итоат этувчи эдилар” (Анбиё,90).
Аллоҳ таолога ҳамд айтиб, унинг гўзал исмларини эслаш билан бошлаш. Зеро, Ҳақ таоло ўзига ҳамд айтувчиларни севади.
Ножоиз сўзлардан сақланиш. Хусусан “нима айбим бор эди?” қабилидаги сўзларни ишлатиш ҳам Парвардигорга ношукрликдир.
Дуойим мустажоб бўлармикин, дея иккиланмай тўла ишонч ва ихлос билан дуо қилиш даркор. Иброҳим ибн Адҳамнинг ҳузурига одамлар келиб дуолари мустажоб бўмаётганлигини билдириб, ёрдам сўрадилар. Шунда у зот: “Сабаби шуки, сизлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни танидингиз-у, аммо суннатларига эргашмадингиз . Қуръон ҳақ китоблигини билдингиз-у, лекин унга амал қилмадингиз. Аллоҳ таолони неъматларини едингиз, унинг шукрини адо қилишни унутдингиз. Жаннатга кириш орзусида бўлдингиз, бироқ бунинг учун интилмадингиз. Дўзахни ёмон кўрамиз дедингиз, асло ундан йироқлашиш пайида бўлмадингиз. Шайтонни душман эканини билдингиз, унга қарши турмадингиз. Ўлимни ҳақ дедингиз, унга тайёрланмадингиз. Маййитларингизни дафн этдингиз, улардан ибрат олмадингиз. Ўзингизнинг айбларингиз қолиб, ўзгалар айбини ахтаришни қўймадингиз”-дея жавоб бердилар.
Манбалар асосида
Марғилон шаҳар “Имом Заҳириддин” масжиди имом-хатиби
Ҳасанбой ОЛИМНАЗАРОВ тайёрлади