Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси Фарғона вилоят бўлими ва Миср журналистлари ассоциацияси ўртасида ўрнатилган ижодий ҳамкорлик туфайли ўзаро ахборот айирбошлаш тажрибаси йўлга қўйилган.
Шунга кўра айни кунларда Ўзбекистонда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар ҳақида Мисрнинг етакчи ОАВларида ижодий уюшма Фарғона вилоят бўлими ташаббуси билан тайёрланган мақолалар эълон қилинмоқда. Ана шу келишув доирасида Миср Араб Республикасининг бир неча миллион ўқувчиси бўлган «Al-Dilomasy» ахборот агентлиги шу йилнинг 12 апрель куни «Ал Азҳарнинг фарғоналик талабалари» сарлавҳаси остида Ўзбекистон – Миср муносабатлари, мамлакатдаги дин ва эътиқод эркинлиги, диний таълим ва унинг етакчи вакиллари ҳақида батафсил маълумот берувчи мақолани ўз ўқувчиларига ҳавола этди.
Муаллифи Фарғона вилояти бош имом хатиби Убайдуллоҳ қори Абдуллаев бўлган мақолада жумладан, шундай дейилади:
«Ўзбекистон ва Миср ўртасидаги дўстона ҳамкорлик кўп асрлик бой тарихга эга. Мовароуннаҳр ва Миср диёрида яшаб ижод қилган улуғ бобокалонларимизнинг ноёб илмий-маърифий мероси бутун мусулмон олами бебаҳо бойлиги ҳисобланади.
Сўнгги йилларда ҳам Ўзбекистон ва Миср ўртасида кўп томонлама алоқалар жадал ривожланмоқда. Бу борада икки давлат раҳбарлари – Президент Шавкат Мирзиёев ҳамда Президент Абдулфаттоҳ ас-Сисий томонидан олиб борилаётган ҳамкорлик стратегияси муҳим ўрин тутмоқда. Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳамда Мисрдаги қатор олий таълим ва илмий-тадқиқот марказлари ўртасидаги ҳамкорлик мунтазамлик касб этгани ҳам эътиборлидир. Айниқса, Таълим, фан ва маданият бўйича ислом ташкилоти – ICESCO билан дўстона муносабатлар ривожланиб бормоқда.
Мана шундай ҳамкорликнинг узвий давоми сифатида 2022 йил 6-10 июнь кунлари Мисрда ўтказилган «Диний экстремизм. Интеллектуал асос ва уни енгиш стратегияси» мавзусидаги халқаро анжуманда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари иштирок этди. Нуфузли анжуманда шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ҳам сўзга чиқиб, бугунги даврда юртимиз алломалари меросининг амалий аҳамияти, аҳли сунна вал жамоа ақидасини мусулмонлар орасида соф ҳолда тарғиб этиш, ёт ғояларга қарши курашда бирлашиш, халқаро ҳамкорликни янада ривожлантириб, илмий-тадқиқот марказлари фаолиятини мувофиқлаштириш, уларни ягона мақсад сари йўналтириш зарурлиги тўғрисида таклифлар берди. Бу анжуман иштирокчилари томонидан юқори баҳоланди ва эҳтиром билан қабул қилинди.
Бундан ташқари Мисрдаги Дорул Ифто ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги Фатво маркази ўртасида ҳамкорлик ўрнатиш, диний соҳа мутахассислари малакасини ошириш, ўзаро тажриба алмашиш ҳамда долзарб мавзуларда замонавий фатволар ишлаб чиқиш юзасидан муҳокамалар ўтказилган бўлиб, ҳозирда бу борада амалий жараёнлар бошлаб юборилган.
Илм ва ҳикмат гулшани бўлган бу юртда минг йилдан зиёд тарихга эга Азҳари шариф дорулфунуни мусулмон дунёсига йирик уламоларни етиштириб бериши билан маълуму машҳур. Айни дамда ҳам Ал-Азҳар мусулмон оламидаги энг обрўли таълим даргоҳларидан биридир.
Мисрнинг фахри, ислом оламининг илмий марказларидан бири – бир минг икки юз эллик йилга яқин тарихга эга бўлган Ал-Азҳар мажмуаси жаҳондаги ҳам диний, ҳам дунёвий йўналишлар борасидаги етакчи олий таълим муассаса ҳисобланади.
Тарихга назар соладиган бўлсак дастлаб, мазкур университет Фотимийлар даврида Ал-Азҳар масжиди қошидаги мадраса сифатида ташкил этилган. Қоҳира шаҳри географик жиҳатдан Осиё ва Африка минтақасининг чорраҳасида жойлашганлиги боис Ал-Азҳарга кўплаб хорижий мамлакатлар талабалари ҳам илм талабида ташриф буюрган.
Асрлар давомида турли синовларни бошдан кечирган мазкур даргоҳ XIX асрнинг охирга келиб, ўқув тизимида замон талабларига мувофиқ такомиллаштириш ишлари амалга оширилиши натижасида Ал-Азҳар университет мақомини олган.»
Шундан сўнг мақолада Ал-Азҳар университетида таҳсил олиб Ўзбекистонда жумладан, Фарғонада фаолият юритаётган ислом хизматидагилар ҳақида маълумот берилган:
«Юртимизнинг кўплаб уламо ва аҳли илмларининг ҳам Ал-Азҳар университетида таҳсил олиб, динимиз йўлида хизмат қилаётгани эътиборга моликдир. Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармасини 1982-1989 йилларда бошқарган Шамсуддинхон Бобохонов ҳам мазкур даргоҳда таҳсил олган. Қолаверса, фарғоналик Абдусаттор Нурматов – Марғилон шаҳар «Пошшохўжа Эшонбува» масжиди имом-хатиби, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги Фатво маркази мутахассиси Абдувоҳид Аҳмадалиев ҳамда аввалда «Сармазор» масжиди имом-ноиби вазифасида хизмат қилган, ҳозирда эса туризм агентлигида фаолият олиб бораётган Хайруллоҳ Каримовлар ҳам айнан мазкур даргоҳда таълим ва малака ҳосил қилиб, халқимизга хизмат қилмоқдалар.
Ал-Азҳар университети бугунги кунда Ислом ва араб дунёсидаги энг катта таълим даргоҳи бўлиб, у Миср Араб Республикасининг ўзига хос брендига айланган»
Бундан илгарироқ эълон қилинган «Al – Diplomasy» ахборот агентлигининг «Ўзбекистон 2024 йилда ички ялпи маҳсулот ҳажмининг 100 млрд. долларга етказмоқчи» сарлавҳали мақоласида Президент Шавкат Мирзиёевнинг мамлакатдаги иқтисодий ислоҳотлари натижалари таҳлил қилинган эди. Кейинроқ, Ўзбекистон ҳукуматининг экологик аҳволини яхшилашга қаратилган саъй-ҳаракатлари мавзусидаги мақола берилган эди.
Ўзбекистон ва Миср журналистик ташкилотлари ўртасидаги ахборот алмашув ижодий ҳамкорлиги тобора мустаҳкамланиб бормоқда. Шу йил 22-23 апрель кунлари Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси Фарғона вилоят бўлимининг делегацияси Қоҳира шаҳрида мисрлик ҳамкасблари билан янги лойиҳаларни муҳокама қилиб, мамлакатнинг нуфузли босма нашри – «Жумҳурият» газетаси таҳририятида эса «Фарғона ҳақиқати» газетаси билан ижодий ҳамкорлик ўрнатиш масаласида меморандум имзолашни режалаштирган.
Муҳаммаджон Обидов, ЎзА
* * *
O‘zbekiston Jurnalistlar uyushmasi Farg‘ona viloyat bo‘limi va Misr jurnalistlari assotsiatsiyasi o‘rtasida o‘rnatilgan ijodiy hamkorlik tufayli o‘zaro axborot ayirboshlash tajribasi yo‘lga qo‘yilgan.
Shunga ko‘ra ayni kunlarda O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar haqida Misrning yetakchi OAVlarida ijodiy uyushma Farg‘ona viloyat bo‘limi tashabbusi bilan tayyorlangan maqolalar e’lon qilinmoqda. Ana shu kelishuv doirasida Misr Arab Respublikasining bir necha million o‘quvchisi bo‘lgan «Al-Dilomasy» axborot agentligi shu yilning 12 aprel kuni «Al Azharning farg‘onalik talabalari» sarlavhasi ostida O‘zbekiston – Misr munosabatlari, mamlakatdagi din va e’tiqod erkinligi, diniy ta’lim va uning yetakchi vakillari haqida batafsil ma’lumot beruvchi maqolani o‘z o‘quvchilariga havola etdi.
Muallifi Farg‘ona viloyati bosh imom xatibi Ubaydulloh qori Abdullayev bo‘lgan maqolada jumladan, shunday deyiladi:
«O‘zbekiston va Misr o‘rtasidagi do‘stona hamkorlik ko‘p asrlik boy tarixga ega. Movarounnahr va Misr diyorida yashab ijod qilgan ulug‘ bobokalonlarimizning noyob ilmiy-ma’rifiy merosi butun musulmon olami bebaho boyligi hisoblanadi.
So‘nggi yillarda ham O‘zbekiston va Misr o‘rtasida ko‘p tomonlama aloqalar jadal rivojlanmoqda. Bu borada ikki davlat rahbarlari – Prezident Shavkat Mirziyoyev hamda Prezident Abdulfattoh as-Sisiy tomonidan olib borilayotgan hamkorlik strategiyasi muhim o‘rin tutmoqda. O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi hamda Misrdagi qator oliy ta’lim va ilmiy-tadqiqot markazlari o‘rtasidagi hamkorlik muntazamlik kasb etgani ham e’tiborlidir. Ayniqsa, Ta’lim, fan va madaniyat bo‘yicha islom tashkiloti – ICESCO bilan do‘stona munosabatlar rivojlanib bormoqda.
Mana shunday hamkorlikning uzviy davomi sifatida 2022 yil 6-10 iyun kunlari Misrda o‘tkazilgan «Diniy ekstremizm. Intellektual asos va uni yengish strategiyasi» mavzusidagi xalqaro anjumanda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari ishtirok etdi. Nufuzli anjumanda shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari ham so‘zga chiqib, bugungi davrda yurtimiz allomalari merosining amaliy ahamiyati, ahli sunna val jamoa aqidasini musulmonlar orasida sof holda targ‘ib etish, yot g‘oyalarga qarshi kurashda birlashish, xalqaro hamkorlikni yanada rivojlantirib, ilmiy-tadqiqot markazlari faoliyatini muvofiqlashtirish, ularni yagona maqsad sari yo‘naltirish zarurligi to‘g‘risida takliflar berdi. Bu anjuman ishtirokchilari tomonidan yuqori baholandi va ehtirom bilan qabul qilindi.
Bundan tashqari Misrdagi Dorul Ifto va O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Fatvo markazi o‘rtasida hamkorlik o‘rnatish, diniy soha mutaxassislari malakasini oshirish, o‘zaro tajriba almashish hamda dolzarb mavzularda zamonaviy fatvolar ishlab chiqish yuzasidan muhokamalar o‘tkazilgan bo‘lib, hozirda bu borada amaliy jarayonlar boshlab yuborilgan.
Ilm va hikmat gulshani bo‘lgan bu yurtda ming yildan ziyod tarixga ega Azhari sharif dorulfununi musulmon dunyosiga yirik ulamolarni yetishtirib berishi bilan ma’lumu mashhur. Ayni damda ham Al-Azhar musulmon olamidagi eng obro‘li ta’lim dargohlaridan biridir.
Misrning faxri, islom olamining ilmiy markazlaridan biri – bir ming ikki yuz ellik yilga yaqin tarixga ega bo‘lgan Al-Azhar majmuasi jahondagi ham diniy, ham dunyoviy yo‘nalishlar borasidagi yetakchi oliy ta’lim muassasa hisoblanadi.
Tarixga nazar soladigan bo‘lsak dastlab, mazkur universitet Fotimiylar davrida Al-Azhar masjidi qoshidagi madrasa sifatida tashkil etilgan. Qohira shahri geografik jihatdan Osiyo va Afrika mintaqasining chorrahasida joylashganligi bois Al-Azharga ko‘plab xorijiy mamlakatlar talabalari ham ilm talabida tashrif buyurgan.
Asrlar davomida turli sinovlarni boshdan kechirgan mazkur dargoh XIX asrning oxirga kelib, o‘quv tizimida zamon talablariga muvofiq takomillashtirish ishlari amalga oshirilishi natijasida Al-Azhar universitet maqomini olgan.»
Shundan so‘ng maqolada Al-Azhar universitetida tahsil olib O‘zbekistonda jumladan, Farg‘onada faoliyat yuritayotgan islom xizmatidagilar haqida ma’lumot berilgan:
«Yurtimizning ko‘plab ulamo va ahli ilmlarining ham Al-Azhar universitetida tahsil olib, dinimiz yo‘lida xizmat qilayotgani e’tiborga molikdir. O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasini 1982-1989 yillarda boshqargan Shamsuddinxon Boboxonov ham mazkur dargohda tahsil olgan. Qolaversa, farg‘onalik Abdusattor Nurmatov – Marg‘ilon shahar «Poshshoxo‘ja Eshonbuva» masjidi imom-xatibi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Fatvo markazi mutaxassisi Abduvohid Ahmadaliyev hamda avvalda «Sarmazor» masjidi imom-noibi vazifasida xizmat qilgan, hozirda esa turizm agentligida faoliyat olib borayotgan Xayrulloh Karimovlar ham aynan mazkur dargohda ta’lim va malaka hosil qilib, xalqimizga xizmat qilmoqdalar.
Al-Azhar universiteti bugungi kunda Islom va arab dunyosidagi eng katta ta’lim dargohi bo‘lib, u Misr Arab Respublikasining o‘ziga xos brendiga aylangan»
Bundan ilgariroq e’lon qilingan «Al – Diplomasy» axborot agentligining «O‘zbekiston 2024 yilda ichki yalpi mahsulot hajmining 100 mlrd. dollarga yetkazmoqchi» sarlavhali maqolasida Prezident Shavkat Mirziyoyevning mamlakatdagi iqtisodiy islohotlari natijalari tahlil qilingan edi. Keyinroq, O‘zbekiston hukumatining ekologik ahvolini yaxshilashga qaratilgan sa’y-harakatlari mavzusidagi maqola berilgan edi.
O‘zbekiston va Misr jurnalistik tashkilotlari o‘rtasidagi axborot almashuv ijodiy hamkorligi tobora mustahkamlanib bormoqda. Shu yil 22-23 aprel kunlari O‘zbekiston Jurnalistlar uyushmasi Farg‘ona viloyat bo‘limining delegatsiyasi Qohira shahrida misrlik hamkasblari bilan yangi loyihalarni muhokama qilib, mamlakatning nufuzli bosma nashri – «Jumhuriyat» gazetasi tahririyatida esa «Farg‘ona haqiqati» gazetasi bilan ijodiy hamkorlik o‘rnatish masalasida memorandum imzolashni rejalashtirgan.
Muhammadjon Obidov, O‘zA
