Бугунги соат сайин ривожланиш замонида ёшларнинг қалби ва онгини эгаллаш учун мисли кўрилмаган даражада кураш олиб борилмоқда. Бундай кураш ҳаётнинг турли соҳаларида намоён бўлмоқда. Бундай хатарнинг таъсирини, аввало, ахборот соҳасида кузатиш мумкин. Чунки айни вақтда ахборот оқими кириб бормаган бирон бир нуқта ёки манзилни топиш мушкул иш. Ҳатто дунёнинг энг чекка жойларида ҳам телерадио тўлқинлари ёки телефон алоқаси етиб борган. Ахборотнинг эса ҳаммаси ҳам фойдали бўла олмайди. Айниқса, турли ёвуз кучлар ўртасида ўз манфаатларини кўзлаш мақсадида ҳар қандай фойдали ва зарарли ахборотларни тарқатиш ва шунинг орқасидан фойда кўришни қасд қиладилар. Ёш авлод вакиллари эса нима фойда ва нима зарар эканлигини англаши қийин, чунки улар ҳар хил маълумотларни яхши ёмонини ажратиш учун етарли билим ва тажрибага эга эмас. Ёшларни бундай зарарлардан ҳимоя қилиш ёши улуғ, тажриба кўрган ва оқ-қорани ажрата оладиган зиёлиларнинг масъулияти ишидир. Демак ёшларнинг онгида соғлом ва фойдали ахборот иммунитетини мустаҳкам шакллантиришда оила, маҳалла ва бошқа ўқув масканларининг аҳамияти бирламчи омилдир.
Ҳозирда ёшларнинг онгу шуурини эгаллашга қаратилган жиддий хатарлардан бири “оммавий маданият” ҳисобланади. Аслида ғаразли мақсадларни кўзлайдиган айрим гуруҳларнинг фақат ўзларинигина манфаатларига хизмат қиладиган, миллий қадриятларимиз ва шу билан бирга минг йиллардан бери ота-боболаримиз эътиқод қилиб келаётган муқаддас динимизга мутлақо зид ғоялари инсонни айниқса, ёшларни руҳан қашшоқ ва мутеъ ҳолатга айлантириб қўяди.
“Оммавий маданият”да асосан беҳаёлик, зўравонлик, фирибгарлик, гиёҳвандлик, майхўрлик каби иллатлар зимдан тарғиб қилинади. Ҳаётнинг маъноси шундан иборат деган зарарли ғоя ёшларнинг қалби ва онгига сингдирилади. Бошқача айтганда, оммавий маданият ёшларнинг ҳаётини умуман заҳарлайди, уларни ўз тарихи, миллий қадриятлари, ҳатто ота-онасига бўйсунмайдиган манқуртга айлантириб қўяди.
XX аср ўрталаридан фан ва техника тараққиёти кучли ахборотлар йиғимини пайдо қилди. Оммавий ахборот воситалари (ОАВ) – матбуот, кино, радио, телевидение, компьютер алоқаси замонавий ижтимоий маданият жараёнида салмоқли ўринни эгаллаб турибди. “Оммавий маданият” кишиларни, ҳаётни бефарқ кузатувчи томошабинга айлантиради ва ўзлари ҳам мавжуд ҳаётни гўё сароб каби тасаввур қилади. Хусусан, ёшлар учун оммавий маданиятнинг хатарли оқибатларини Ўзбекистон Республикасининг биринчи президенти Ислом Каримов бир неча бор қайд этган эдилар. Жумладан, «Фидокор» газетаси мухбирининг саволларига жавобларида: «Дунёда бир қарашда беозор, сиёсатдан ҳоли бўлиб туюлган шундай мафкуравий таъсир воситалари ҳам борки, уларга кўпинча етарлича эътибор беравермаймиз», дея кейинги йилларда кўплаб намойиш этилаётган жангарилик фильмлар, яланғоч асарлар, ёшлар руҳиятига салбий таъсир кўрсатаётганлигини, улар инсонни ўзлигидан, тарихидан, маданиятидан жудо этишга қаратилганлигини таъкидлаган эдилар.
Биз ҳам фарзандларимиз юрагида она Ватанга, бой тарихимизга, ота-боболаримизнинг муқаддас динига соғлом муносабатни қарор топтиришимиз, таъбир жоиз бўлса, мафкуравий иммунитетни кучайтиришимиз зарур», деб кўрсатади. Оммавий маданиятга қарши курашнинг энг самарали йўли – йигит-қизларимизни ёшлигидан бошлаб, юксак маданиятли, дид ва фаросат эгаси, мустақил фикрлайдиган, маърифатли, тарихда ўтган буюк ота-боболарининг муқаддас динини ва табаррук қадриятларини қадрлайдиган авлод қилиб тарбиялашдан иборатдир. Ҳар бир миллатнинг маданияти миллий ва умуминсоний қадриятлар негизида шаклланади. Лекин, биз тарбиявий жараёндаги умуминсоний қадриятлардан бевосита миллий қадриятларимизга салбий таъсир кўрсатмайдиган қирраларинигина қабул қиламиз, холос. Бу ўринда ҳар биримиз қайси қадрият умуминсоний талабларга жавоб беришини теран англаб етмоғимиз шарт. Инсонийлик, меҳр-оқибат, хайру-саховат, ўзгалар қадр-қимматини ҳурматлаш, юксак ахлоқ-одоб, буларнинг барчаси умуминсоний қадриятларнинг ажралмас қирраларидир. Зеро, ҳозирги мураккаб бир жараёнда миллий ва умуминсоний қадриятлар ўртасидаги номутаносибликни ҳар бир ёш яхши билмоғи лозим. Ана шундай фазилатларга эга бўлган ёшлар эса, замирида вайронкор ғоялар ётган, ёшларнинг онги ва қалбини бузувчи, уларни манқуртларга айлантириб қўювчи оммавий маданият намуналаридан ҳазар қиладилар.
Жаннатмакон юртимизда ўсиб-улғайиб келаётган ёшларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, истеъдод ва маҳоратларини намойиш этишларига кўмаклашиш орқали, келажакда ўз ўринларини топишларига ёрдам бериш биз катталарнинг бурчимиздир. Бу соҳада шу ватан фарзандлари, ким бўлишидан қатъий назар, бир ёқадан бош чиқариб амал қилмоғимиз даркор. Агар биз аҳил ва ҳамжиҳат бўлиб ҳамда юксак марраларни эгаллашда хормай-толмай ҳаракатда бўлсак, четдан келаётган ёт ғоялар бизни юртимиз фарзандларига ўз таъсирини ўтказа олмайди.
Олимжон ОБИДЖОНОВ,
Қувасой шаҳар “Ислом” масжиди имом-ноиби
