Сўнгги йилларда давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуслари билан барча соҳада ислоҳот ва ўзгаришлар қилинмоқда. Ислоҳотлар замирида эса халқни рози қилиш, Ўзбекистонни ривожланган давлатлар қаторига олиб чиқиш кўзда тутилган. Олиб борилаётган ана шу ислоҳотлар диний-маърифий соҳани четлаб ўтаётгани йўқ.
Биргина диний таълим йўналишида амалга оширилган ислоҳотларга назар солиб кўрайлик. Самарқандда Ҳадис илми олий мактаби, Сурхондарёда «Имом Термизий» ўрта махсус ислом билим юрти, ҳудудларда «Қуръони карим ва тажвид» курсларининг фаолият бошлаши, Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида модул таълим шаклини ташкил этилиши, Имом Мотуридий маркази қошида калом илми, Фарғонада – Марғиноний илмий марказида ислом ҳуқуқи мактаби, Бухорода – Баҳоуддин Нақшбанд марказида тасаввуф мактаби, Қашқадарёда – Абу Муин Насафий марказида ақида илми мактабини ташкил этилиши ҳам юртимизда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар самарасидир.
Шунингдек, Ҳаж ва Умра зиёратларини ташкил этиш борасида ҳам катта қадам ташланди. Умра зиёратидан навбатни бутунлай олиб ташланиши, ҳатто ушбу зиёратни хусусий сектор томонидан амалга оширилиши, Ҳаж зиёратини амалга оширишда инсон қадрига алоҳида эътибор қаратилиши, ҳожилар учун яратилаётган имкониятларни янги босқичга олиб чиқиш борасида бўлаётган ҳаракатлар, айниқса, зиёратчилар сонинг 15 минг нафардан орттирилиши ҳам Каъба зиёратини мақсад қилган мўмин-мусулмонлар учун катта имконият бўлди.
Қайд этиш лозимки, ушбу хайрли ишлар замирида ҳуқуқий асоснинг мавжуд бўлиши ислоҳотлар давомий бўлишига сабаб бўлади. “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги Қонуннинг мазмун моҳиятида ҳам ана шундай ислоҳотлар асоси ўз аксини топган.
Аввалгиларидан фарқли ўлароқ, янги таҳрирдаги қонунда қўшни давлатлар, шунингдек яқин ва узоқ хориждаги диний вазият, шунингдек, Ўзбекистон халқининг кўп асрлик ўзига хос тарихи, маданий-тарихий анъана ва қадриятлариинобатга олинганини алоҳида қайд этиш лозим.
Шунингдек, мазкур қонуннда диний соҳадаги қонун ҳужжатларида қўлланиладиган асосий тушунчаларга таъриф берилгани, виждон эркинлигини таъминлашнинг ва диний ташкилотлар фаолиятининг асосий принциплари бирма-бир қайд этилгани, давлат хизматлари кўрсатишнинг электрон тизимига ўтиш орқали диний ташкилотни тузиш ва рўйхатдан ўтказиш тартиби ўрнатилгани, диний ташкилотнинг марказий бошқарув органи ва диний таълим муассасасини рўйхатдан ўтказиш тартиби соддалаштирилгани, маҳаллий диний ташкилотни рўйхатдан ўтказиш учун талаб қилинадиган шахслар сони 100 тадан 50 тагача қисқартирилгани ва бошқа шу каби тартиблар юртимизда диний соҳага берилаётган эътиборнинг нишонидан, десак муболаға бўлмайди.
Убайдуллоҳ Абдуллаев,
Фарғона вилояти бош имом-хатиби
* * *
So‘nggi yillarda davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyevning tashabbuslari bilan barcha sohada islohot va o‘zgarishlar qilinmoqda. Islohotlar zamirida esa xalqni rozi qilish, O‘zbekistonni rivojlangan davlatlar qatoriga olib chiqish ko‘zda tutilgan. Olib borilayotgan ana shu islohotlar diniy-ma’rifiy sohani chetlab o‘tayotgani yo‘q.
Birgina diniy ta’lim yo‘nalishida amalga oshirilgan islohotlarga nazar solib ko‘raylik. Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi, Surxondaryoda «Imom Termiziy» o‘rta maxsus islom bilim yurti, hududlarda «Qur’oni karim va tajvid» kurslarining faoliyat boshlashi, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida modul ta’lim shaklini tashkil etilishi, Imom Moturidiy markazi qoshida kalom ilmi, Farg‘onada – Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabi, Buxoroda – Bahouddin Naqshband markazida tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda – Abu Muin Nasafiy markazida aqida ilmi maktabini tashkil etilishi ham yurtimizda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlar samarasidir.
Shuningdek, Haj va Umra ziyoratlarini tashkil etish borasida ham katta qadam tashlandi. Umra ziyoratidan navbatni butunlay olib tashlanishi, hatto ushbu ziyoratni xususiy sektor tomonidan amalga oshirilishi, Haj ziyoratini amalga oshirishda inson qadriga alohida e’tibor qaratilishi, hojilar uchun yaratilayotgan imkoniyatlarni yangi bosqichga olib chiqish borasida bo‘layotgan harakatlar, ayniqsa, ziyoratchilar soning 15 ming nafardan orttirilishi ham Ka’ba ziyoratini maqsad qilgan mo‘min-musulmonlar uchun katta imkoniyat bo‘ldi.
Qayd etish lozimki, ushbu xayrli ishlar zamirida huquqiy asosning mavjud bo‘lishi islohotlar davomiy bo‘lishiga sabab bo‘ladi. “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi Qonunning mazmun mohiyatida ham ana shunday islohotlar asosi o‘z aksini topgan.
Avvalgilaridan farqli o‘laroq, yangi tahrirdagi qonunda qo‘shni davlatlar, shuningdek yaqin va uzoq xorijdagi diniy vaziyat, shuningdek, O‘zbekiston xalqining ko‘p asrlik o‘ziga xos tarixi, madaniy-tarixiy an’ana va qadriyatlariinobatga olinganini alohida qayd etish lozim.
Shuningdek, mazkur qonunnda diniy sohadagi qonun hujjatlarida qo‘llaniladigan asosiy tushunchalarga ta’rif berilgani, vijdon erkinligini ta’minlashning va diniy tashkilotlar faoliyatining asosiy prinsiplari birma-bir qayd etilgani, davlat xizmatlari ko‘rsatishning elektron tizimiga o‘tish orqali diniy tashkilotni tuzish va ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi o‘rnatilgani, diniy tashkilotning markaziy boshqaruv organi va diniy ta’lim muassasasini ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi soddalashtirilgani, mahalliy diniy tashkilotni ro‘yxatdan o‘tkazish uchun talab qilinadigan shaxslar soni 100 tadan 50 tagacha qisqartirilgani va boshqa shu kabi tartiblar yurtimizda diniy sohaga berilayotgan e’tiborning nishonidan, desak mubolag‘a bo‘lmaydi.
Ubaydulloh Abdullayev,
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi
