Барчаларимизга маълумки, бугунги кундаги ёшлар келажакда бизларнинг меросхўрларимиз ва ҳаётнинг барча соҳасидаги катта-кичик вазифаларни эгалловчи ўринбосарларимиздир. Ҳар бир даврнинг ўзига хос табиати ва шарофати бўлганидек, фан ва техника жадал тараққий этиб бораётган бизнинг асримизда ҳам ёшлар тарбияси алоҳида аҳамият касб этади. Фарзандларимизнинг илмий савиялари, касбу ҳунарлари билан бир қаторда ахлоқий фазилатлари ҳам ўсиб боришида маҳалланинг роли беқиёсдир.
Ёш авлоднинг таълим ва тарбияси тўғрисида ғамхўрлик қилиш фақат ҳукуматимизнинг ёки мактабларнинг эмас, балки ҳар бир маҳалланинг ва ота-онанинг ҳам муқаддас бурчларидан ҳисобланади. Ҳар бир ота-она ўз фарзандини яхши, баркамол инсон бўлиб етишишини орзу қилади. Катта бўлиб жамиятдан ўзига муносиб ўринни топиб эгаллагач, ватанига содиқ, элу халқининг хизматига тайёр, виждонли ва диёнатли бўлишлигини, албатта, ҳар бир фарзанд ўстирган ота-она ният қилади. Лекин ҳар бир ота-онанинг ҳам ўз фарзандларига меҳр-оқибати ва тарбиявий муносабати бир хил бўлавермас экан. Айрим ота-оналар бола тарбияси хусусида жуда бепарволик қиладилар. Улар учун бу дунёда фақат ўз шахсий юмушлари, моддий маблағ тўплаш йўлидаги борди-келдилари биринчи ўриндаги вазифаю, оила аъзоларининг ахлоқий тарбиялари билан шуғулланиш иккинчи даражали иш кўринади. Шундай оилаларнинг ҳолидан албатта маҳалла доимо огоҳдир. Маҳаллада истиқомат қилаётган ҳар қайси оила, ҳар бир фуқаронинг маънавий қиёфаси, шахсий фазилатларини қўшнилар яхши билади. Улар, аксар ҳолларда, ўз қўшниларига ҳаққоний баҳо берадилар. Камчиликлари бўлса, кўрсатиб, уларни бартараф қилишга кўмаклашадилар. Бинобарин, маҳаллада яшаётган ҳар бир инсон аввало қўшнилар ҳурматига сазовор бўлишни ният қилмоғи, яхши фазилатлари билан уларнинг эъзозига эришмоғи мантиқийдир. Бунинг асосий йўли эса қўшнилар билан аҳил яшаш, яхши хулқу муомала билан уларнинг муҳаббатини қозонишдан иборатдир.
Оила осойишталигининг яна бир муҳим қирраси ота-оналар билан фарзандлар муносабатидир. Оилаларимизда азалдан бу муносабатларда ижобий анъаналар ҳукм суриб келади. Одатда фарзандларимиз ўзларининг меҳрибон оталарию ғамхўр волидаларини ҳамиша эъзозлаб қадрлайдилар, хизматларини адо этиб, дуоларини оладилар. Ота-оналар эса фарзандларини энг юксак фазилатлар руҳида тарбиялаб, олийжаноб инсонлар қилиб етиштириш учун бор имкониятларини аямайдилар. Айни вақтда, ота-оналар ва фарзандлар муносабати ножоиз бўлган оилалар ҳам маҳаллаларда учраб туради. Бу хил муаммоларни ўз вақтида ҳал этиш учун азалий анъаналаримизни билиш ва уларга оғишмай амал қилмоқ зарур. Шукрлар бўлсинки, аксар фарзандларимиз ўз оталарини чин дилдан ардоқлашади, уларга ғамхўрлик қилишади, ҳурматларини жойига қўйишади! Айни вақтда, маҳаллаларимизда муқаддас ислом динимиз таълимотларига зид бориб, оталарини беҳурмат қилаётган нодон фарзандлар ҳам, кўп бўлмаса-да, учраб тургани кўнгилни хижил қилади. Кейинги вақтда ҳар хил зарарли оқимлар изидан бораётган айрим ёшлар оталарининг бу қалтис йўлдан қайтиш ҳақидаги насиҳатларига қарши бораётганларини эшитиб дилларимиз ранжимокда. Ўзларини «чинакам» мусулмон деб ҳисоблайдиган бу нодонлар соф исломларига зид иш қилаётганларини англаб етмаётганмикинлар?! Бу билан нафақат оила тинчи, балки жамоат, маҳалла осойишталигини, юртини, ватанини равнақини бузаётганларини идрок этмайдиларми?! Ваҳоланки, ҳазрат Навоий ёзганларидек:
Фарзанд ато қуллуғин чу одат қилғай,
Ул одат била касби саодат қилғай.
Ҳар кимки атоға кўп риоят қилғай,
Ўғлидин анга бу иш сироят қилғай.
Ҳа, хонадонларида меҳрибонлик ва ҳамжиҳатлик, тотувлик ва ўзаро ҳурмат, одоб ва иффат барқарор бўлган маҳалла осойишта ва файзиёб бўлади. Ҳар бир маҳалла аҳиллиги кўп жиҳатдан қўшниларнинг ўзаро тотув муносабатларига боғликдир. Ёнма-ён, яқин яшайдиган оилалар қанча тотув ҳаёт кечирса, маҳалла шунча осойишта яшайди. Қўшнилар ўртасидаги зиддият маҳалла аҳлини ҳам безовта қилади, ранжитади.
Шунинг учун маҳалладаги ҳар бир идрокли киши ёшларимизни ҳар хил оқимлар йўлига берилиб кетмаслиги учун бефарқ бўлмаслиги лозим. Бу каби зарарли одатлардан ёшларимизни сақлашимиз уларни нима билан шуғулланаётганини, кимлар билан юргани ҳақида маҳалла, куни-қўшни жуда катта эътибор билан қарамоқликлари керак бўлади.Айниқса улар билан қизиқмаса ёшларга нисбатан бепарво бўлинса, кўнгилсиз ҳалатлар юзага келиши мумкин.
Демак бугунги мураккаб замонда ўзлигимиз ва миллийлигимизни англашимиз ёш авлод тарбиясида муҳим ўрин тутган одоб-аҳлоқ,катталарни ҳурмат қилиш, кичикларга иззатда бўлиш, юриш-туриш, кийиниш, еб-ичиш каби бой ва ўлмас миллий қадриятларимиз руҳида камолотга етказиш алоҳида аҳамият касб этади.
Нажмиддин Мирзамитдинов,
Қувасой шаҳар “Валиюллоҳ” масжиди имом-хатиби