Бизнинг ҳозирги жамиятимизда энг катта кашфиётлардан бири – халқаро тармоқ ёки очиқчасига айтсак – интернетдир.
Маълумки, бутун давлат ташкилотлари, корхона ва ўқув муассасалари учун керакли маълумотларни олиш, жўнатиш учун интернет энг қулай воситадир. Бу тармоқ ишга туширилгандан кейин фойдаланувчиларнинг вақти ва унга сарфланадиган ҳаражатлар тежалади. Ижтимоий тармоқ орқали ҳеч қандай қийинчиликсиз керакли маълумотларни олиш мумкин. Афсуски, интернетдан катталардан кўра ўсмирлар кўпроқ фойдаланмоқда. Ҳозирда ёшларимиз газета ва журналлар, китоблар ўқимай қўйишди. Телевидения орқали дунё янгиликлари билан танишмай қўйишди. Чунки, ҳеч қандай қийинчиликсиз бутун дунё янгиликларини топиш мумкин. Бу тармоқ орқали миллий, диний, аҳлоқий қадриятларимизга зид маълумотлар, тарғиботлар тарқатиляпти. Айнан мана шу тармоқ ёшлар онгини заҳарлайдиган, одоб-аҳлоқни бузадиган маълумотларни тарқатадиган қулай восита бўлиб қолмоқда. Ижтимоий тармоқларда бир-бирини хақорат қилиш, туҳмат, бўхтон, ғийбат ва ҳаттоки жамиятимизга фитна уруғини сочаётганлар ҳам учраб турибди. Кимда кимни қасди бўлса тўғридан-тўғри интернет орқали хуморидан чиққунча “тузлаяпти”. Ҳозирги кунда кўплаб оилалар шу тармоқ орқали бузилиб кетишига олиб келябти.
Яқинда биз икки ёш оилани жанжалига гувоҳ бўлдик. Иккала оиланинг тортишувига сабаблардан бири бу – телефон. Икки ёш оиланинг турмуш қурганларига бир ой ҳам бўлгани йўқ. Биринчи оиланинг бир ҳафтада, иккинчи оиланинг эса ўн беш кунда турмуши бузилди. Яраштиришнинг иложини топа олмадик. Иккала вазиятда ҳам келинчак яширинча телефон орқали собиқ “йигити” билан гаплашган. Халқимизда бир гап бор “Кўза кунда эмас, кунида синади” деганларидек ёш келинчакнинг сири ошкор бўлганидан кейин ширингина оила бузилишига олиб келди.
Бизга ота-боболаримиздан қолган урф-одатга кўра қизи бор уйга совчи бориб йигит ва қиз унаштирилади. Бу урф-одат ҳозиргача мавжуд. Лекин ҳозирги кунда унаштирилган кундан бошлаб йигит ва қиз ҳар куни бир-бири билан бирга суҳбат қуришяпти ва тўхтовсиз телефонда гаплашмоқдалар. Мусулмончилик кўзи билан қараганда улар бир-бирига ҳали номаҳрам ҳисобланишади.
Яқинда бир воқеа гувоҳи бўлдим. Унаштирилган қиз дарров йигитдан “айнибди”. Нима эмиш, йигит зиқна экан, унга арзон телефон совға қилибди, дугоналари унинг устидан кулган эмишлар. Ахир ҳар кимда ҳам 3-4 миллионга телефон олиб беришга имконият даражаси мавжуд эмас. Баъзи ота-оналар фарзандларига совға сифатида телефон совға қилишмоқда. Фарзандлари ҳали мактаб ёшида, бу уларнинг тарбиясига тўғри келмаслигини ўйлаб ҳам кўришмайди. Лекин шу фарзанди интернет орқали оммавий маданиятга, диний оқимга чорловчи турли-хил каналларга, гуруҳларга қўшилмайди деб ким кафолат бера олади?
Ҳозирги пандемия шароитида фарзандларимизни ўқишларини, телефон орқали дарс тайёрлашларини тўлиқ назоратга олишимиз зарур.
Ҳаётда қандай умуминсоний қоидаларга риоя қилиш лозим бўлса, тармоқдан фойдаланишда ҳам ўзига яраша қоидалар, талаблар мавжуд, фақат уларга риоя қилиш керак. Акс ҳолда турли ноқулайликлар ва гуноҳ ишларга аралашиб қолишимиз мумкин.
Ёшларимизнинг ижтимоий тармоқнинг салбий томонлари ва оқибатларидан ҳимоя қилиш, доимий равишда тушунтириш ва олдини олиш ишларини олиб бориш ҳар биримизнинг бурчимиздир.
Зайнабхон ВОҲИДОВА,
Фарғона вилояти Риштон тумани отинойиси
