Гоҳида, мустаҳаб бўлган амалларда ҳар-хилликни келтириб чиқариб, шариатимизда ҳаром саналган – ўзаро ихтилофларга сабабчи бўлинмоқда. Улардан: “Нега бундай ихтилоф чиқармоқдасиз?”, – деб сўралса, “Биз Қуръон ва ҳадисга амал қиламиз” ёки “Шу масалада Шофеъий мазҳабнинг йўлини тутганмиз”, – дейишади. Алоҳида таъкидлаймизки, фиқҳий мазҳабларга амал қилиш – Қуръон ва суннатга мукаммал амал қилишдир! У мазҳабдан бир масалани, бошқа мазҳабдан бошқа масалани олишни уламоларимиз “талфиқ” дейдилар ва бунинг ҳукми ҳам – ҳаромдир. Ҳаром ишни қилиш эса – катта гуноҳдир. Юртимизда бу ихтилофларнинг ечими сифатида – минг йиллардан бери синалган ва давом этиб келаётган Аҳли сунна вал-жамоа эътиқоди ва ҳанафий мазҳабига амал қилиш, деб биламиз. Ана шунда бутун куч-ғайратимиз, ҳимматимиз бир-биримизга душманчилик эмас, фойдали ишларга сарф бўлади.
Ихтилофлар ва фирқаларга бўлиниш, натижада уруш-жанжал ва низолар келтириб чиқариш ҳаром амал эканига қуйидаги ҳадис далил бўлади. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дейдилар:
وَلَا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ (رواه الامام مسلم عن ابي مسعود رضي الله عنه )
яъни: “Ихтилоф қилманглар, яна қалбларинг ҳар-хил бўлиб қолмасин!” (Имом Муслим ривояти).
Қадимдан динимизда фирқаларга бўлиниш ва ихтилофларга асосий сабаблардан бири – илмсизлик, динни яхши тушунмасликдир. Шунинг учун ҳар бир мусулмон динини аслида кимлиги номаълум кимсаларнинг узуқ-юлуқ маърузалари ёки интернетда ин қуриб олган қўштирноқ ичидаги “мулла”лардан эмас, балки мўътабар олимлар, устозлар ёзиб кетган китоблардан ўқиб-ўрганиш керак.
***
Gohida, mustahab bo‘lgan amallarda har-xillikni keltirib chiqarib, shariatimizda harom sanalgan – o‘zaro ixtiloflarga sababchi bo‘linmoqda. Ulardan: “Nega bunday ixtilof chiqarmoqdasiz?”, – deb so‘ralsa, “Biz Qur’on va hadisga amal qilamiz” yoki “Shu masalada Shofe’iy mazhabning yo‘lini tutganmiz”, – deyishadi. Alohida ta’kidlaymizki, fiqhiy mazhablarga amal qilish – Qur’on va sunnatga mukammal amal qilishdir! U mazhabdan bir masalani, boshqa mazhabdan boshqa masalani olishni ulamolarimiz “talfiq” deydilar va buning hukmi ham – haromdir. Harom ishni qilish esa – katta gunohdir. Yurtimizda bu ixtiloflarning yechimi sifatida – ming yillardan beri sinalgan va davom etib kelayotgan Ahli sunna val-jamoa e’tiqodi va hanafiy mazhabiga amal qilish, deb bilamiz. Ana shunda butun kuch-g‘ayratimiz, himmatimiz bir-birimizga dushmanchilik emas, foydali ishlarga sarf bo‘ladi.
Ixtiloflar va firqalarga bo‘linish, natijada urush-janjal va nizolar keltirib chiqarish harom amal ekaniga quyidagi hadis dalil bo‘ladi. Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam shunday deydilar:
وَلَا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ (رواه الامام مسلم عن ابي مسعود رضي الله عنه )
ya’ni: “Ixtilof qilmanglar, yana qalblaring har-xil bo‘lib qolmasin!” (Imom Muslim rivoyati).
Qadimdan dinimizda firqalarga bo‘linish va ixtiloflarga asosiy sabablardan biri – ilmsizlik, dinni yaxshi tushunmaslikdir. Shuning uchun har bir musulmon dinini aslida kimligi noma’lum kimsalarning uzuq-yuluq ma’ruzalari yoki internetda in qurib olgan qo‘shtirnoq ichidagi “mulla”lardan emas, balki mo‘tabar olimlar, ustozlar yozib ketgan kitoblardan o‘qib-o‘rganish kerak.